Makat (anüs) ve kalın bağırsağın son bölümü (rektum) içinde bulunan kan damarlarının (hemoroidal damarların) aşırı derecede genişlemesi, şişmesi ile birlikte makattan dışarıya çıkmasına hemoroidal hastalık ( basur hastalığı ya da kısaca hemoroid) denir. Aşırı kabızlık veya ishal gibi çok ıkınma olan kişilerde hemoroidal damarların anatomik yapısı bozulur ve aşağıya doğru sarkma olur. İçinde kan göllenmesi olan ve büyüyen bu doku hemoroidal hastalığa neden olur. hemoroidal damarlar (basur damarları) yerleşim yerine göre dış (eksternal) ve iç (internal) olarak ikiye ayrılmaktadır.
İç Hemoroidal hastalığın 4 evresi vardır:
1. Derece Hemoroidler: Hastalar genellikle farketmezler. Genellikle doktor muayenesi sırasında farkedilir. Hemoroidal damarlarda genişleme vardır. Özellikle sert dışkılama sonrasında kanama görülebilir. Bu evrede sarkma yoktur.
2. Derece Hemoroidler: Hemoroid memeleri özellikle tuvalet sırasında şişer ve aşağıya sarkar, tuvalet sonrası kendiliğinden içeri girer. Bu hastalarda sarkma ile birlikte kanama ve ağrı da vardır.
3. Derece Hemoroidler: Tuvalet sırasında sarkan hemoroidler kendiliğinden içeri girmezler, elle itilmesi gerekir. Bu hemoroid memeleri içeri itilmezse ağrı ile birlikte iltihaplanma da oluşabilir.
4. Derece Hemoroidler: Sarkmış olan hemoroidler elle de normal pozisyona getirilemez, bu durumda genellikle acil operasyon gerekir.
Tedavi:
Hemoroid hastalığının tedavisi, hastalığın iç ve dış olmasına, şiddetine , hastanın şikayetlerinin durumuna, günlük hayatını ne kadar etkilediğine ve hastanın yaş ve sağlık durumuna göre değişir.
Hastaların %10’undan azına cerrahi tedavi gerekir. Genellikle konzervatif yöntemlerle hastaların çoğu rahatlarlar.
Konservatif ( Önleyici ) Tedavi: Hastalar birtakım önerilerde bulunulur.
1. Dışkılama alışkanlığının düzenlenmesi: Hastalara uzun süre tuvalette oturmamaları ve aşırı ıkınmadan kaçınmaları önerilir.
2. Temizlik: Tuvalet sonrası makat bölgesinin temizliğine özen göstermesi öğütlenir.
3. Dışarı çıkan hemoroid memerinin geri itilmesi önerilir.
4. Diyetin düzenlenmesi: Özellikle lifli gıdaların ( meyva, sebze ve kepek gibi) daha çok tüketilmesi, günlük içilen su miktarının 2-2,5 litreyi bulması önerilmelidir. Çay, kahve ve meyva suyunun su yerine geçmeyeceği unutulmamalıdır.
5. Sıcak suya oturma banyosu: Ilık suya günde 2-3 kez oturmak makat bölgesindeki şişlik ve ağrıyı azaltır. Oturma banyosundan sonra makat bölgesinin kuru tutulmasına dikkat edilmelidir.
6. Ağrılı dönemde istirahat etmek, özellikle yüz üstü yatmak ağrıyı azaltır.
7. Fitil ve kremler: Hastalığın durumuna göre doktor tarafından önerilen fitil ve kremler kullanılmalıdır.
8. Flebotropik ilaçlar
Cerrahi Tedavi: Konservatif tedaviye cevap vermeyen hastalarda cerrahi tedaviye başvurulur.
1. Hemoroidektomi: Hemoroid pakelerinin kesilerek çıkarılmasıdır. Ameliyathane şartlarında, genel veya spinal anestezi altında yapılır.
2. Longo ( Stapler): Hemoroidopeksi: hemoroidlerin çıkarılması için stapler adı verilen özel bir cihaz kullanılır. Yine anestezi altında ve ameliyathane şartlarında yapılan bir işlemdir.
3. Trombektomi: İçerisinde pıhtı birikmiş olan dış hemoroidlerde, hemoroidin içindeki pıhtının çıkarılması işlemidir. Genellikle lokal anestezi yeterli olur. Bazı hastalarda spinal veya genel anestezi gerekebilir.
4. Lazer Tedavisi: Hemoroidlerde çok nadiren lazer tedavisi uygulanır. 1. ve 2. derece hemoroidlerde uygulanır. Dış hemoroidlere uygulanmaz. Genellikle halk arasında bilinen lazer tedavisi infrared denilen bir aletle yapılan hemoroidektomi işlemidir.
5. Rubber Bant Ligasyonu( Lastik Bant Ligasyonu): 1 ve 2 derece hemoroidlerde uygulanan bir yöntemdir. Tüm dünyada rutin olarak yıllardır uygulanmaktadır. İşlem ağrısızdır. Anestezi gerektirmez. Hemoroid pakesinin tabanına özel bir tabancayla lastik band yerleştirlmesi ve hemoroid pakesinin kendiliğinden düşmesi söz konusudur. İşlem sonrası hasta günlük hayatına dönebilir.
Cerrahi Tedavi Sonrası Dikkat Edilmasi Gereken Noktalar:
1. Ameliyat sonrasında az miktarda kanama olması normaldir. 1 hafta kadar sürebilir. Aşırı kanama olursa mutlaka doktorunuza başvurmanız gerekir.
2. Ameliyat sonrası ağrı olur. Ağrıyı azaltmak için aspirin dışı ağrı kesiciler kullanılmalı ve istirahat edilmelidir. Makata uygulanan lokal anestezik etkili kremler de ağrıyı azaltabilir.
3. Ameliyat bölgesi devamlı büyük abdeste maruz kaldığından dolayı kirli bir bölgedir. Bu nedenle bu bölgenin hijyeni çok önemlidir. Tuvaletten sonra ılık su ile ameliyat bölgesi yıkanmalı ve meliyattan sonraki 24 saatten sonra ılık su ile oturma banyosuna başlanmalıdır.
